DODIK POSLAO JAKU PORUKU:“BiH ne prepoznajemo kao našu“

U svom autorskom tekstu Milorad Dodik obradio je temu međunarodnog prava i njegovog značaja za slučaj Bosne i Hercegovine. 

Tekst prenosimo u celosti: 

Dejtonski sporazum ili Opšti okvirni sporazum za mir u Bosni i Hercegovini, kako je njegov zvanični naziv, jedan je od najvažnijih dokumenata međunarodnog prava nastalih nakon Drugog svjetskog rata. Pored tog opšteg i okvirnog sporazuma, on sadrži i 11 aneksa kojima su potpisnici – Republika Srpska i Federacija BiH sporazumno i detaljno razradili uslove za ostvarivanje mirnog rješenja nakon građanskog rata u BiH. Kao takav, Dejtonski sporazum je međunarodni ugovor na koga se odnosi Bečka konvencija o pravu međunarodnih ugovora, kako su to utvrdili Venecijanska komisija Savjeta Evrope i Ustavni sud BiH. Svakako je najvažniji Aneks 4. pod nazivom „Ustav BiH“ koji je ustanovio ustavnopravnu strukturu državne zajednice kojom su Republika Srpska i Federacija BiH (s)tvorili poslijeratnu „Bosnu i Hercegovinu“, bez bilo kakvih odrednica njenog državnog određenja i uređenja. Dakle, dejtonska BiH nije ni republika, ni federacija (što ne može ni biti, jer u svom sastavu već ima federaciju), ni savezna država, ni bilo šta drugo što postoji u ustavnopravnoj praksi. Najbliža je konfederaciji, s obzirom na vrlo mali broj tačno nabrojanih državnih nadležnosti koje su dva entiteta prenijeli na nivo „Bosne i Hercegovine“. Oni time imaju status državotvornih entiteta ali su zadržali ogromnu većinu državnih nadležnosti, sve one koji Ustavom BiH nisu izričito određeni kao nadležnosti „Bosne i Hercegovine“. Ovakva ustavna konstrukcija po članu 3.3.a) Ustava BiH vrlo je slična konstrukciji saveza država-članica Sjedinjenih Američkih Država, kako to piše u amandmanu 10. Ustava SAD: „Prava koja nisu ovim Ustavom data Sjedinjenim Državama, niti su uskraćena državama, ostavljena su svakoj pojedinoj državi ili narodu“

Međunarodno pravo temelj BiH

Nastanak i konstrukcija poslijeratne „Bosne i Hercegovine“ se temelji na međunarodnom pravu. Nastala je na međunarodnoj mirovnoj konferenciji u Dejtonu 1995. godine, 21. novembra kada je parafiran mirovni sporazum, da bi 14. decembra iste godine bio zvanično potpisan u Parizu. Osnov je bio kako to piše i u Aneksu 4. – Ustavu BiH: „Vođeni ciljevima i načelima Povelje Ujedinjenih nacija, Opredijeljeni za suverenitet, teritorijalni integritet i političku nezavisnost Bosne i Hercegovine u skladu sa međunarodnim pravom, Odlučni osigurati puno poštivanje međunarodnog humanitarnog prava, Nadahnuti Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima, Međunarodnim sporazumima o građanskim i političkim pravima, te o privrednim, socijalnim i kulturnim pravima, kao i Deklaracijom o pravima osoba koje pripadaju nacionalnim ili etničkim, vjerskim i jezičkim manjinama, te drugim instrumentima za zaštitu ljudskih prava.“

S obzirom da je Povelja Ujedinjenih nacija najvažniji akt međunarodnog prava, treba poći od njenog zvaničnog, autentičnog tumačenja koje je utvrdila Generalna skupština Ujedinjenih nacija na svom 25. zasjedanju održanom 24. oktobra 1970. i usvojila Rezoluciju broj 2625 kojom donosi „Deklaraciju o načelima međunarodnog prava o prijateljskim odnosima i saradnji država u skladu s Poveljom Ujedinjenih nacija„. Ovu Deklaraciju međunarodna sudska tijela prihvataju kao autentično tumačenje Povelje UN. Povelja UN normira načela međunarodnog prava koja na ugovornoj osnovi obavezuju sve članice UN i smatraju se pravilima međunarodnog prava opšte prirode. S obzirom da su Povelja UN i dva međunarodna pakta o građanskim i političkim privrednim, socijalnim i kulturnim pravima, sastavni dio Dejtonskog sporazuma i njegovog Ustava BiH, Deklaracija je i njihovo vjerodostojno tumačenje. Dakle, prema Deklaraciji, pod načelima međunarodnog prava opšte prirode nesumnjivo se podrazumijevaju: načelo zabrane sile; načelo mirnog rješavanja međunarodnih sporova; načelo neintervencije; dužnost država da međusobno sarađuju u skladu sa Poveljom UN; načelo ravnopravnosti i samoopredjeljenja naroda; načelo suverene jednakosti država i načelo ispunjavanja prihvaćenih međunarodnih obaveza u dobroj vjeri. Navešćemo najvažnije dijelove te Deklaracije:

Uvod Deklaracije iz 1970, između ostalog, navodi: „ubijeđeni da potčinjenost naroda stranoj vlasti i dominaciji i eksploataciji predstavlja osnovnu prepreku ostvarivanju međunarodnog mira i bezbjednosti, ubijeđeni da princip ravnopravnosti i samoopredjeljenja naroda predstavlja značajan doprinos savremenom međunarodnom pravu i da je njegova stvarna primjena od najvećeg značaja za unapređivanje prijateljskih odnosa među državama zasnovanim na poštovanju principa suverene jednakosti“, razrađuje kroz sedam principa odnose među državama i narodima.

Princip broj 1. Deklaracije obavezuje „da se država uzdržava u svim međunarodnim odnosima od pribjegavanja prijetnji ili upotrebe sile, bilo protiv teritorijalnog integriteta ili političke nezavisnosti svake države, bilo na svaki drugi način nesaglasan sa ciljevima Ujedinjenih nacija.“ Princip broj 3. potvrđuje „dužnost u skladu sa Poveljom UN da se ne interveniše u poslove koji spadaju u unutrašnju nadležnost svake države“. Princip broj 5. – ravnopravnost i samoopredjeljenje naroda; Princip broj 6. – suverena jednakost država.

Hypetv/sd