Tepih istorijskih manipulacija premali je da se ispod njega sakriju kosti žrtava – svedoči nam aktuelna medijska kampanja protiv Đorđe Meloni, buduće premijerke Italije, koju zvaničnici u Briselu „sumnjiče“ za neofašizam.
Njena nedavna izjava da Italija treba da oduzme orden Titu jer ga smatra odgovornim za egzodus stotina hiljada domicilnih Italijana iz Istre, Dalmacije i Julijske Krajine, podstaknut pokoljima tamošnjeg italijanskog stanovništva bacanjem u fojbe (kraške jame) tokom i posle Drugog svetskog rata, prilično je odjeknula na prostorima bivše SFRJ.
Melonijeva je u suštini iznela stav oko koga vlada opšti konsenzus u Italiji još od 2004. kada je i ustanovljen komemorativni praznik „Dan sećanja na fojbe“. Saglasje levice i desnice je 2007. potvrdio tadašnji italijanski predsednik Đorđo Napolitano, bivši istaknuti član Komunističke partije Italije, a zatim lider Demokrata levice, kada je za „varvarstvo“ i „etničko čišćenje“ italijanskog stanovništva okrivio „ekspanzionizam Slovena“, „Titovih komunista“. Levičari ističu da je među žrtvama bilo mnogo italijanskih komunista, boraca istarskih partizanskih odreda, koji su posle 1948. masovno odvođeni na put bez povratka na Goli otok, pod optužbom da su staljinisti.
Kao dokaz svojih tvrdnji navode i intervju Milovana Đilasa iz 1991. italijanskom listu „Panorama“, u kome je priznao da je Tito 1946. njega i Edvarda Kardelja poslao u misiju u Istru: „Naš zadatak je bio da izvršimo pritisak na sve Italijane da odu. I to je učinjeno“.
Populistička priča Melonijeve o oduzimanju ordena Titu bila je efektna u izbornoj kampanji, ali pravu zabrinutost u Zagrebu je izazvala njena izjava: „Uvek sam bila protiv ulaska Hrvatske u EU bez prethodnog vraćanja dobara julijsko-dalmatinskim prognanicima.“ Još od raspada Jugoslavije, rimski zvaničnici govore o mogućoj reviziji Osimskih sporazuma, kojima su SFRJ i Italija regulisale granice, a načelno i pitanje naknade štete nastale konfiskacijom i nacionalizacijom imovine ezula, italijanskih izbeglica. Slovenija i Hrvatska su posle otcepljenja prihvatile obaveze iz Osimskih sporazuma, ali Italija i dalje smatra otvorenim pitanje restitucije imovine stanovništva najvećih dalmatinskih i istarskih gradova, koje je do 1945. do 95 odsto bilo italijansko, dok je slovensko stanovništvo bilo većinsko u selima u zaleđu.
– Za nas u Beogradu možda to može da bude poziv na preispitivanje, budući da smo u konflikt sa Italijanima nakon 1918. ušli upravo zbog zaštite „naše neoslobođene braće“, faktički hrvatskih krajeva unutar Jugoslavije.
Dr Dević dodaje da se treba setiti kakvi su bili naši odnosi pre toga, od garibaldinaca na Drini 1876, preko D’Anuncija koji nam je od vernog saveznika postao smrtni neprijatelj, ne zbog Kraljeva, nego zbog Rijeke. Pa opet, i u Drugom svetskom ratu, italijanski okupatori su prema srpskom narodu bili kudikamo obzirniji nego nemački, i na svojim područjima mahom su ih zaštitili od hrvatskog genocida. Suprotno, pojašnjava dr Dević, komunisti su stajali na stanovištu da su vojnici NDH „zavedena braća“ ili „šaka ustaša“, dok su prema Italijanima zauzeli nepomirljiv stav.
Komunistička partija Hrvatske (KPH) je 1943. pod vođstvom Andrije Hebranga delovala potpuno autonomno, promovisala kao cilj nezavisnu Hrvatsku i proglasila prisajedinjenje Dalmacije i Istre, čije su se komunističke organizacije tome protivile, podsećajući da ove primorske oblasti istorijski nisu pripadale Hrvatskoj. Hebrangu, sumnjičenom da sarađuje sa ustašama, Broz je upućivao načelne prekore, ali je dopuštao da radi na velikohrvatskoj ideji. Iste 1943, posle kapitulacije Italije kada je, prema hrvatskoj istoriografiji, podignut „opštenarodni ustanak“, zabeležene su prve kolone Italijana koji su sa rukama povezanim bodljikavom žicom, nalik Srbima u NDH, dovođeni do ivica jama.
Tu je prvih nekoliko žrtava bilo ustreljeno i padalo u ponor povlačeći ostale za sobom, što je već uvežbano na Srbima. Intrigantni su iskazi svedoka-savremenika, da se ubijalo po naredbi KPH, ali da žrtve nisu bili samo fašisti već i nevini ljudi koji su na osnovu lažnih optužbi streljani ili bacani u jame. Teror je potrajao dva meseca, do dolaska nemačkih okupatora, a nastavio se 1945. godine. Istoričar dr Darko Dukovski, koji se posvetio istraživanju ovih decenijama skrivanih događaja, zabeležio je svedočanstvo: „Noneta su samo jednog dana odveli i nije se više vratio… Nismo sigurni ko je to bio… Fašisti nisu, a ovi još uvek nisu bili oni partizani… Tek su postajali vojska… Nitko nije znao zašto su Noneta odveli ni gde je završio.“ Ovu izjavu mu je 1997. dao Istranin italijanske nacionalnosti M. B., koji je očigledno strahovao i tražio da mu se identitet skrije iza inicijala, u „nezavisnoj i demokratskoj“ Hrvatskoj, na čijem čelu je bio ratni „Titov komunista“ Franjo Tuđman.
– Činjenica da je u Istri izvršeno i etničko čišćenje italijanskog stanovništva, govori nam o tome da hrvatski komunisti nisu činili zločine samo na klasnoj već i na verskoj i nacionalnoj osnovi. Savremena hrvatska država nikla je na otetom, kako od Italijana, tako i od Srba. Zato glasovi iz Rima danas u Zagrebu zvuče zlokobno, jer počivaju na istini. Ali, to nije naša bitka – kaže dr Dević.
Iako je genocidna NDH do poslednjeg trenutka bila nacistički satelit, zahvaljujući Brozovoj politici, ona je „oprala biografiju“ i već 1945. se proširila na teritorije koje su do 1918. pripadale Austrougarskoj, a od 1920. Kraljevini Italiji.
– Slično se desilo posle Velikog rata, kada su uspesi srpske vojske iskorišćeni da se među pobednike svrstaju Hrvati, njihovi dojučerašnji najljući neprijatelji iz Austrougarske i da iskoriste zajedničku državu da utemelje hrvatsku državnost – kaže istoričar dr Veljko Đurić Mišina.
– Posmatrano sa istorijske distance, Brozova politika vojnog napredovanja ka Trstu bila je najuspešnija akcija u službi velikohrvatske ideje. Tito je, zaklanjajući se pričom o Jugoslaviji, uspeo da ostvari ono u čemu Pavelić nije uspeo, da dobije Istru i Dalmaciju za Hrvatsku.
Koliko su za Srbe u Hercegovini zloglasne jame iz 1941, toliko su i za Italijane fojbe iz 1945, kaže dr Nemanja Dević:
– Prve su stvorile hrvatske ustaše, a druge hrvatski partizani, zloupotrebljavajući i Srbe za ciljeve svoje borbe, koja je u završnici rata, faktički, teritorijalno nagradila Hrvatsku uprkos počinjenom genocidu. Dok se u sukobu sa Srbima Tito pokazivao kao poslednji Habzburgovac, prema Italijanima je nastupio kao hrvatski nacionalista.
Izvor: ALO, Novosti
